Builder AI Scam एक मोठा घोटाळा आहे, ज्यामध्ये “AI” च्या नावाखाली 700 भारतीय अभियंते काम करत होते. Builder.ai ने $1.5 बिलियनची मोठी मूल्यांकन मिळवली, परंतु प्रत्यक्षात त्याच्या मागे मानवी श्रमाचा वापर झाला. कंपनीने दावा केला की त्यांचा AI सहाय्यक, Natasha, अ‍ॅप्स तयार करतो, पण वास्तविकता वेगळी होती. या फसवणुकीमुळे गुंतवणूकदार आणि ग्राहकांना मोठा धक्का बसला आहे. अनेक स्टार्टअप्स आणि SMEs अपूर्ण प्रोजेक्ट्समुळे प्रभावित झाले आहेत. या प्रकरणाने AI धोखाधडी आणि वित्तीय पारदर्शकतेच्या मुद्द्यांवर लक्ष केंद्रित केले आहे, ज्यामुळे भविष्यातील गुंतवणूकदारांना अधिक सावध राहण्याची गरज आहे.

Builder AI Scam: एक झटका देणारी कहाणी 📉

2016 मध्ये लंडनमध्ये स्थापन झालेल्या Builder.ai (आधी Engineer.ai नावाने ओळखली जात होती) ने “AI-आधारित” वेब आणि मोबाइल अ‍ॅप्स विकास करण्याची दावा केली. कंपनीचे पिच म्हणजे: *”पिझ्झा मागवण्याइतके सोपे”, फक्त *Natasha नावाच्या AI सहाय्यकाद्वारे कोड तयार होईल. या मोहक कल्पनेने Microsoft, Qatar Investment Authority, SoftBank आणि Amazon यांसह प्रमुख गुंतवणूकदारांना आकर्षित केले आणि कंपनीची मूल्यांकन \$1.3–1.5 बिलियन पर्यंत पोहोचली

AI धोखधड्या मागील सत्य

• न्यूयॉर्क टाइम्स आणि वॉल स्ट्रीट जर्नलने २०१९ मधे खुलासा केला की Natasha AI यात प्रत्यक्षात 700 भारतीय अभियंते (कोडर्स) सक्रिय होते, आणि फक्त संबंधित एआय-सारखी छबी दाखवली जात होती .
• एक माजी कर्मचारी रोबर्ट होल्डइम यांनी दावा केला की त्यांनी एआय क्षमतांमध्ये वागणूक दाखवण्यावर तक्रार केली, पण त्यानंतर त्यांना काढून टाकण्यात आले .

फंडिंग फसवणूक: Round‑tripping ची कारस्थानी

VerSe Innovation (Dailyhunt कंपनी) सोबत एका गडबडीत कंपनीने “round‑tripping” तंत्र वापरून \$220 मिलियन दाखवण्याचा प्रयत्न केला; प्रत्यक्षात हा रेव्हेन्यू \$50–55 मिलियन इतका होता ([Sweet TnT Magazine][3]).

Bloomberg च्या अहवालानुसार, “round‑tripping” फक्त २०२१ ते २०२४ दरम्यान चालू होता .

हा वित्तीय फसवणूक निवेशकांना आकर्षित करण्यात मदत करत होता, परंतु शेवटी कंपनीचे पतन घडवले.

धोकीचा खुलासा आणि पतन

• CEO बदल: फेब्रुवारी 2025 मध्ये संस्थापक सचिन देव दुगलने “chief wizard” म्हणून काम कमी केले, आणि Manpreet Ratia यांनी CEO ची जबाबदारी स्वीकारली ([Cinco Días][4]).
• वित्तीय audit मध्ये 2024 मधला रेव्हेन्यू \$220 मिलियन ऐवजी \$50 मिलियन असल्याचे समोर आले ([Cinco Días][4]).
• Viola Credit ने \$37 मिलियन रोखले, आणि उर्वरित फक्त \$5 मिलियन ठेवले; त्यामुळे बँकअप्सी आणि कर्मचारी बळवट झाले ([Sweet TnT Magazine][3]).
• अखेरीस 2025 मे मध्ये Builder.ai बँकअप्सीमध्ये (insolvency/liquidation) गेली; जवळपास 1,000 कर्मचारी जॉबमुक्त झाले.

व्यापारी, गुंतवणूकदार आणि स्कॅमचे धडे

• *Microsoft, **QIA, **SoftBank, *Amazon हे प्रमुख institutional investors हे देखील उत्कृष्ट due diligence न करता AI हायपवर विश्वास ठेवून गुंतले ([LinkedIn][6]).
• या प्रकरणाने स्पष्ट झाले की: AI वॉशिंग (AI washing) आणि round‑tripping सारख्या पद्धतींमुळे फंडिंग घेणे सोपे होते पण वास्तविकता स्पष्ट असणे गरजेचे आहे .
• गुंतवणूकदारांना technical due diligence आणि forensic auditing करण्याचे महत्त्व वाढले आहे.

Builder AI स्कॅमचा व्यापक परिणाम

• Regulatory scrutiny: US आणि UK मध्ये financial misconduct चा तपास सुरू .
• Clients stranded: अनेक स्टार्टअप्स आणि SMEs यांच्या अप पूर्ण न झाल्याने फसत आहेत; “buggy”, “unfinished” अ‍ॅप्सचे तक्रारी आहेत .
• करिअरवर परिणाम: माजी कर्मचारी म्हणतात की environment खूप toxic होता; “product is fake”, “ponzi / money laundering operation” अशी प्रतिक्रिया ([RepVue][7]).
• सेक्टोरल जागरूकता: low/no-code उद्योगावर आणि AI-driven स्टार्टअपवर scrutiny वाढला आहे ([The Financial Express][8])

Builder AI मुख्य शिकवण आणि टिप्स

समस्या	शिकवण
AI क्षमतांची जुळवाजुळव	फक्त marketing AI म्हणणे पुरेसे नाही; technology audit करणे आवश्यक.
वित्तीय पारदर्शकता	round‑tripping सारख्या तंत्राचा तपास आंतरिक/बाह्य दोन्ही audit मध्ये असावा.
Investor vigilance	Microsoft सारख्या institutional investors चेही due diligence पूर्ण असायला हवे.
ग्राहक दिलासा	ग्राहकांनीही प्रोजेक्ट पूर्ण होण्यापूर्वी पेमेंट कंडिशन्स ठेवाव्यात.
नियम आणि कायदेशीर परिणाम	भविष्यात AI धोखाधडी टाळण्यासाठी regulator ची भूमिका अधिक स्पष्ट आणि कठोर झालेल्या पाहिजे.

Builder AI सारांश

Builder.ai चा उदय आणि पतन म्हणजे “AI नावाखाली मनुष्यबळाचा वापर + वित्तीय फसवणूक = मोठा स्कॅम” या सूत्राचा खुला दाखला आहे. याचा परिणाम स्टार्टअप उद्योगावर, गुंतवणूकदारांना, आणि ग्राहकांना झाला आहे. भविष्यात अशी घडामोड टाळण्यासाठी due diligence, पारदर्शिता आणि user safeguards हे आवश्यक घटक आहेत.